သတင္းတု မ်ားကို သိရိွဖို ့ပညာေရး လမ္းညႊန္ တစ္မ်ိဳး သံုးသြားမယ့္ FACEBOOK

ၾကားခံ အခ်က္အလက္စစ္ေဆးေရး လုပ္ငန္းမ်ား fact-checkers မ်ား ငွားရမ္းသြားဖို ရိွပါတယ္။

မၾကာေသးမီက ဂ်ာမန္အစိုးရဟာ Facebook ေပၚမွာ မလိုလားအပ္တဲ့ သတင္းတု ပို ့စ္မ်ားကို ၂၄ နာရီအတြင္းမဖယ္ရွားပါက ေပါင္ သန္း ၅၀ အထိ ဒဏ္ေၾကးတပ္ႏိုင္မယ့္ ဥပေဒမူၾကမ္းတစ္ရပ္ကို ထုတ္ျပန္လိုက္ျပီးေနာက္ Facebook မွာ မွားယြင္းတဲ့ သတင္း မ်ားကို အမ်ားျပည္သူ မ်ားမွ သိရိွမွတ္တမ္းတင္ႏိုင္မယ့္ လမ္းညႊန္နည္းပညာသစ္တစ္ခုကို သံုးလိုက္ပါတယ္။ ဒီ tool ေလးေၾကာင့္ ဘီလ်ံနဲ ့ခ်ီတဲ့ Facebook သံုးစဲြသူမ်ားဟာ သူတို ့ရဲ့ လူမႈကြန္ယက္စာမ်က္ႏွာမ်ားမွာ ေတြ ့ရတဲ့ သတင္းတု မ်ားကို tips လုပ္ႏုိင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ယခု tool ကို ေရးသားဖို ့ကုမၸဏီ ဟာ အက်ိဳးအျမတ္မယူတဲ့ First Draft အဖဲြ ့နဲ ့ပူးေပါင္းခဲ့ျပီး ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၄ ႏိုင္ငံမွ သံုးစဲြသူမ်ားထံ ကနဦးေပးပို ့ျဖန္ ့ခ်ိသြားမွာပါ။ သတင္းတုတစ္ခုခုကို တစ္ေယာက္ေယာက္က ကလစ္လိုက္တာနဲ ့ဒီ tool ဟာ Facebook ရဲ့ Help Center ကိုသြားျပီး သတင္းတု ပါတဲ့ ဝက္ဘ္ဆိုက္ ရဲ့ URLကို စစ္ေဆးျခင္း ၊ source ကို စံုစမ္းျခင္းနဲ ့တစ္ျခား သတင္းဌာနေတြမွာ ဒါမ်ိဳးေခါင္းစဥ္နဲ ့အေၾကာင္းအရာ တင္ျပထားသလားဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေဖာ္ျပသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

လူမႈကြန္ယက္မီဒီယာမ်ားကို ေန ့စဥ္သံုးစဲြသူမ်ားျပားလာသည့္ အေရအတြက္ ညႊန္းကိန္းတက္လာျပီးေနာက္ Facebook ဟာ လူေတြရဲ့ ဒုတိယေနအိမ္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ တစ္ေန ့တာအတြင္း ျဖတ္သန္းခ်က္မ်ား ၊ၾကားျမင္ ခံစားခ်က္မ်ားကို စီစစ္ျခင္းမရိွဘဲ တင္လာတဲ့ပို ့စ္မ်ားထဲမွာ အမုန္းတရားနဲ ့သက္ဆိုင္ေသာ သတင္းမွားမ်ားေၾကာင့္ မထင္မွတ္ေလာက္ေအာင္ ထိခိုက္နစ္နာလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မဟုတ္တရား ဝါဒျဖန္ ့ေရးမွာလည္း Facebook ကို လက္နက္လို သံုးလာသူမ်ားေၾကာင့္ Facebook ဟာ ေဘးၾကပ္နံၾကပ္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

မၾကာေသးမီက ဂ်ာမနီ နဲ ့ျပင္သစ္ မွာ သတင္းတု မ်ား စစ္ထုတ္ေရး tools မ်ားစမ္းသပ္ျဖန္ ့ခ်ိခဲ့ျပီး သတင္းတုမ်ားကို Facebook ပလက္ေဖာင္းေပၚကေန ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ Facebook အေနနဲ ့သတင္းစီစစ္ေရးအတြက္ ၾကားခံ အခ်က္အလက္စစ္ေဆးေရး လုပ္ငန္းမ်ား fact-checkers မ်ား ငွားရမ္းသြားဖို ့စဥ္းစားေနတယ္လို ့လည္း ေၾကျငာထားပါတယ္။

“တစ္ဖဲြ ့ခ်င္း သတင္းစီစစ္ေပးႏုိင္မယ့္ အဖဲြ ့ေတြနဲ ့စီးပြားေရးခ်င္း ဆက္ဆံဖို ့ကြ်န္ေတာ္တို ့လမ္းဖြင့္ထားပါတယ္။”လို ့Facebook ထုတ္ကုန္စီမံခန္ ့ခဲြမႈရဲ့ ဒုဥကၠဌျဖစ္သူ အဒမ္ေမာ့စ္ဆရီက Financial Times သတင္းဌာနကို ေျပာပါတယ္။ “ဒီအလုပ္က အဖဲြ ့အစည္းတစ္ခုခ်င္းေပၚ မူတည္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ကြ်န္ေတာ့္တို ့ဘက္က တာဝန္ယူခ်င္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေငြကုန္ေၾကးက်ခံျပီးေတာ့လည္း ဒီအတြက္ ကြ်န္ေတာ္တို ့ၾကိဳဆိုတယ္လို ့ေျပာပါရေစ”

Facebook ဟာ လစဥ္သံုးစဲြသူေပါင္း သန္း ၁၈၆၀ ေက်ာ္ ရိွေနျပီး Facebook ပိုင္ လူမႈကြန္ယက္မီဒီယာမ်ားျဖစ္တဲ့ WhatsApp မွာ သန္းတစ္ေထာင္ ၊ Instagram မွာ သန္း ၆၀၀ နဲ ့Twitter မွာ ၃၁၉ သန္းအထိ လစဥ္ ပံုမွန္သံုးစဲြသူမ်ား ရိွထားပါတယ္။ ေရရွည္မွာ Facebook အတြက္ အႏၱရာယ္ရိွႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ားအေပၚ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ဖို ့ဦးစားေပးထားတဲ့ က႑ထဲမွာ သတင္းတု ေတြဟာလည္း ထိပ္ဆံုးကေန ပါဝင္ေနပါတယ္။

Credit : Duwun